Er zijn maar weinig mensen die geen vaarbewijs hebben en toch al eens van het wieleffect hebben gehoord. Toch is dat een van de meest voorkomende fenomenen waar men mee te maken heeft. Vaak (en dat blijkt in de praktijk maar al te vaak) zonder dat men dit zelf beseft.

De schepen met een enkele schroef, zoals de onze, hebben een linkse- of een rechtse schroef. Dat wil zeggen dat de schroef tijdens het naar voren varen rechtsom (met de klok mee) draait of juist linksom. De schroef heeft daardoor de neiging om het achterschip een kant te duwen. Vergelijk het met een fietswiel dat men in de hand neemt en een flinke slinger naar rechts geeft. Laat het wiel los, en het schiet met grote snelheid naar rechts. Door de constructie van het schip heeft dit natuurverschijnsel echter nauwelijks tot geen invloed op de midscheepse vaarrichting (rechtdoor). Wel is het zo dat bij een rechtse schroef de draaicirkel naar links kleiner zal zijn omdat het achterschip naar stuurboord (rechts) word weggedraaid en zo de draai van het schip meehelpt. Dit in tegenstelling tot een bocht naar rechts waarbij het achterschip iets minder “meehelpt”. Gebruik deze kennis dus tijdens het keren op smalle vaarwateren.

• Ten eerste draait de schroef natuurlijk andersom waardoor het water niet naar achteren word gestuwd maar onder het schip in gedrukt word. Het water komt zo niet langs het roer waardoor deze bijna geen invloed meer heeft op de vaarrichting.
• Ten tweede heeft de constructie van het schip nu geen invloed meer op dit z.g. wieleffect waardoor dit fenomeen gaat overnemen.

Het gevolg daarvan: Heeft men een rechtse schroef en men slaat achteruit zal de schroef linksom draaien en drukt de schroef het achterschip naar links. Men zal dan het roer helemaal naar rechts moeten sturen om dit zoveel mogelijk tegen te gaan. Wanneer dit niet voldoende is, gebruik dan de boegschroef om met het voorschip de vaarrichting van het schip bij te sturen.

Met een rechtse schroef meert men bij voorkeur aan de linker kant van het vaarwater af. Nadat alle fenders aan de linkerzijde zijn uitgehangen vaart U onder +/- 30 graden langzaam naar de wal. Vlak voor dat het schip de wal zou raken slaat U kort en krachtig achteruit. Behalve dat het schip afremt en stil komt te liggen neem het wieleffect de overhand en draait het achterschip naar bakboord (links) en zo naar de wal. U ligt zo snel en makkelijk parallel aan de wal om het schip te kunnen afmeren. Doet U dit met een rechtse schroef aan de rechterkant van het vaarwater, dan zal het afremmen van het schip het wegdraaien van het achterschip t.o.v. de wal ten gevolg hebben.